অনুশীলনী
অতি চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন
১I মহাত্মা গান্ধীৰ কেতিয়া জন্ম হৈছিল ?
উওৰঃ- ১৮৬৯ চনৰ ২ অক্টোবৰ তাৰিখে গুজৰাটৰ পোৰবন্দৰ নামৰ ঠাইৰ এটা স্বচ্ছল পৰিয়ালত মহাত্মা গান্ধীৰ জন্ম হৈছিল।
২। সত্যাগ্ৰহৰ কৌশল গান্ধীয়ে কোন দেশত পোনপ্ৰথমতে প্ৰয়োগ কৰিছিল ?
উওৰঃ- সত্যাগ্রহৰ কৌশল গান্ধীয়ে পােন প্রথমতে দক্ষিণ আফ্রিকাত প্রয়োগ কৰিছিল ।
৩। ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে কিয় ‘নাইট’ উপাধি ত্যাগ কৰিছিল?
উওৰঃ- জালিৱানাৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ প্ৰতিবাদত ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে ব্ৰিটিছ চৰকাৰে তেওঁক প্ৰদান কৰা ‘নাইট’ উপাধি পৰিত্যাগ কৰিছিল।
৪। কাৰ কাৰ নেতৃত্বত ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলনৰ সুচনা হৈছিল ?
উওৰঃ- মৌলানা চৌকত আলি আৰু মহম্মদ আলিৰ নেতৃত্বত ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল ।
৫। চৌৰীচৌৰাৰ ঘটনা কেতিয়া সংঘটিত হৈছিল ?
উওৰঃ- চৌৰীচৌৰা ঘটনা ১৯২২ চনৰ ৫ ফেব্ৰুৱাৰীত সংঘটিত হৈছিল
৬। কেনে পৰিস্থিতিত লালা লাজপত ৰায়ৰ মৃত্যু হৈছিল ?
উওৰঃ- লাহোৰত লালা লাজপত ৰায়ৰ নেতৃত্বত ছাইমন বিৰোধী প্রতিবাদী সমদলে প্রতিবাদ সাব্যস্ত কৰোঁতে সমদলটোৰ ওপৰত লাঠী চালনাৰ ফলস্বৰূপে লালা লাজপত ৰায় গুৰুতৰভাৱে আহত হয় আৰু তাৰ ফলতেই তেওঁৰ মৃত্যু হয় ।
৭। কেতিয়া আৰু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ কোনখন অধিৱেশনত ভাৰতীয়সকলৰ মূল দাবী হিচাপে পূর্ণ স্বৰাজৰ দাবী উত্থাপন কৰা হৈছিল ?
উওৰঃ- ১৯২৯ চনত লাহোৰতজৱাহলাল নেহৰুৰ সভাপতিত্বত অনুষ্ঠিত কংগ্ৰেছ অধিৱেশনত ভাৰতীয়সকলৰ মূল দাবী হিচাপে পূর্ণ স্বৰাজৰ দাবী উত্থাপন হৈছিল ।
৮। গান্ধীজীয়ে সৰ্বমতী আশ্ৰমৰ পৰা ডাণ্ডিৰ সাগৰ পাৰলৈ লোন আইন ভংগ কৰিবলৈ গৈছিল। সৰ্মতী আশ্ৰম আৰু ডাণ্ডিৰ মাজত দূৰত্ব কিমান?
উওৰঃ- সৱৰমতী আশ্ৰম আৰু দাণ্ডিৰ মাজত দূৰত্ব আছিল ৩৮৫ কিঃমিঃ ।
১০। সীমান্ত গান্ধী নামেৰে কাক জনা যায়?
উওৰঃ– খান আব্দুল গফুৰ খানক সীমান্ত গান্ধী নামেৰে জনা যায় ।
১১। লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেলত কোনে কংগ্রেছক এককভাবে প্রতিনিধিত্ব কৰিছিল?
উওৰঃ- মহাত্মা গান্ধীয়ে লওনত অনুষ্ঠিত হোৱা দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেলত কংগ্রেছক এককভাবে প্রতিনিধিত্ব কৰিছিল
১২। ১৯৩২ চনত সাম্প্রদায়িক বাঁটোৱাৰা ঘোষণা কৰা ব্ৰিটিছ প্ৰধানমন্ত্ৰীজনৰ নাম কি আছিল ?
উওৰঃ- ১৯৩২ চনত সাম্প্রদায়িক বাঁটোৱাৰা ঘোষণা কৰা ব্ৰিটিছ প্ৰধানমন্ত্ৰীজনৰ আছিল ৰামছে মেকডোনাল্ডে ।
১৩। কোনটো আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত গান্ধীজীয়ে ‘কৰিম কিম্বা মমি’ শ্লোগান দিছিল?
উওৰঃ- ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত গান্ধীজীয়ে ‘কৰিম কিম্বা মৰিম ‘ শ্লোগান দিছিল ।
১৪। আজাদ হিন্দ ফৌজৰ প্ৰতিষ্ঠাতা কোন?
উওৰঃ- আজাদ হিন্দ ফৌজৰ প্ৰতিষ্ঠাতা আছিল – কেপ্টেইন সোহন সিং
১৫। ‘মোক তেজ দিয়া, মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম’ এই বিখ্যাত বাণীটো কোন ভাৰতীয় নেতাৰ আছিল?
উওৰঃ- “মোক তেজ দিয়া , মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম ” এই বিখ্যাত বাণীটো নেতাজী সুভাষ চন্দ্র বসুৰ আছিল ।
১৬। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সীমাৰেখাক কি নামেৰে জনা যায়?
উওৰঃ- ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সীমাৰেখাক ৰেডক্লিফ ৰেখা নামেৰে জনা যায়
দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন
১। সত্যাগ্রহ বুলিলে কি বুজা? যি তিনিটা স্থানীয় বিবাদৰ ক্ষেত্ৰত গান্ধীয়ে সত্যাগ্রহক প্রথমতে প্রয়োগ কৰিছিল সেই তিনিটাৰ বিষয়ে সংক্ষিপ্ত ৰূপত লিখা ।
উওৰঃ- সত্যাগ্রহ শব্দটো ‘সত্য’ আৰু ‘আগ্রহ’ শব্দ দুটা লগ হৈ সৃষ্টি হৈছে । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে ‘ সত্যৰ প্রতি আগ্রহ ‘ অৰ্থাৎ সত্যনিষ্ট হৈ কাম কৰা । সত্যাগ্রহৰ ভিত্তি হৈছে অহিংসা আৰু সত্য । এইটো হৈছে ক্ষোভ – অসন্তুষ্টি প্রকাশৰ শান্তিপূর্ণ উপায়েৰে ক্ষমতাৰ বিৰুদ্ধে নিৰস্ত্র সংগ্রাম । অৱশেষত দক্ষিণ আফ্রিকা আৰু ভাৰত উভয়তে ব্রিটিছৰ বিৰুদ্ধে সংগ্ৰামত অৱতীৰ্ণ হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সত্যাগ্রহ গান্ধীজীৰ মুখ্য অস্ত্র হৈ পৰিছিল । ১৯১৫ চনত গান্ধীজীয়ে ভাৰতত আহি বিস্তৃতভাৱে সত্যাগ্রহ আন্দোলন সংগঠিত কৰিছিল । যি তিনিটা স্থানীয় বিবাদৰ ক্ষেত্ৰত গান্ধীয়ে সত্যাগ্ৰহক প্ৰথমতে প্রয়োগ কৰিছিল সেই তিনিটাৰ বিষয়ে তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) ১৯১৭ চনত গান্ধীয়ে উত্তৰ বিহাৰৰ চম্পাৰণৰ ভূ স্বামী সকলৰ বিপক্ষে মাত মাতিছিল । শ্ৰমিকসকলে চহকী নীল খেতিৰ গৰাকীসকলৰ অসংগত ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে অশেষ যাতনা ভোগ কৰিবলগীয়া হৈছিল ।
(খ) ১৯১৮ চনত গুজৰাটৰ খেড়াত খেতি নষ্ট হােৱা সত্ত্বেও চৰকাৰে অত্যাধিক ৰাজহ আৰোপ কৰিছিল। মহাত্মা গান্ধীয়ে কৃষকসকলৰ হৈ মাত মাতিছিল আৰু কৃষকসকলৰ ৰাজহ ৰেহাইৰ দাবী মানি নােলােৱালৈকে ৰাজহ পৰিশোধন কৰিবলৈ তেওঁলোকক পৰামর্শ প্রদান কৰিছিল ।
(গ) আহমেদাবাদৰ মিল শ্রমিক আৰু মিল মালিকসকলৰ মাজৰ বিবাদ মীমাংসা কৰিবলৈ সত্যাগ্রহক কৌশল হিচাপে প্রয়োগ কৰিছিল ।
২। ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলন কিয় আৰম্ভ হৈছিল ?
উওৰঃ- প্রথম বিশ্বযুদ্ধত তুর্কীসকলৰ পৰাজয়ৰ ফলস্বৰূপে, খলিফাৰ গুৰুত্ব একেবাৰে কমি গৈছিল। মুছলমানসকলে তুৰস্কৰ সম্ৰাটক খলিফা বা আধ্যাত্মিক গুৰু হিচাপে গণ্য কৰিছিল। কিন্তু খলিফাই নিজৰ সাম্ৰাজ্যৰে পৱিত্ৰ ঠাইবোৰৰ ওপৰত অধিকাৰ হেৰুৱাত মুছলমানসকল উত্তেজিত হৈ পৰিছিল। ভাৰতীয় মুছলমানসকলে খলিফাৰ দুৰ্ভাগ্যত শংকিত হৈ পৰিছিল আৰু মৌলানা চৌকত আলি আৰু মহম্মদ আলিৰ নেতৃত্বত এখন খিলাফৎ সমিতি গঠন কৰিছিল। এই সমিতিৰ উদ্দেশ্য আছিল ইছলামৰ আধ্যাত্মিক গুরু খলিফাক পূৰ্বৰ মৰ্যাদালৈ ঘুৰাই অনা। গান্ধীজীয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাৰ্থত ভাৰতীয় হিন্দু আৰু মুছলমানক ঐক্যবদ্ধ কৰিবলৈ ইয়াক এটা সুযোগ হিচাপে গ্ৰহণ কৰি খিলাফৎ আন্দোলনলৈ মুকলি সমৰ্থন জনোৱাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ খিলাফৎ সমিতিক অহিংস অসহযোগ আন্দোলনৰ জৰিয়তে নিজৰ দাবী উত্থাপন কৰি চৰকাৰক দাবীসমূহ মানি ল’বলৈ বাধ্য কৰিব পাৰিব বুলি পতিয়ন নিয়াইছিল
৩। ১৯২০-২২ চনত গান্ধীজীয়ে কিয় অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল? ‘ইয়াৰ কাৰ্যসূচী কি আছিল? গান্ধীজীয়ে কিয় এই আন্দোলন বন্ধ কৰিছিল ?
উওৰঃ- ১৯২০-২২ চনত গান্ধীজীয়ে অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰাাৰ কিছুমান কাৰণ——–
১ ) প্রথম বিশ্বযুদ্ধত ভাৰতীয়সকলৰ অসন্তুষ্টি; কিয়নো ইয়াৰ ফলত ভাৰতৰ অৰ্থনীতি আৰু ইয়াৰ মানৱ সম্পদত বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰিছিল।
(2) ১৯১৯ চনৰ ৰাওলাট এক্টৰ জৰিয়তে ব্ৰিটিছৰ বৰ্দ্ধিত দমনমূলক নীতি গ্রহণ। এই আইনে সন্ত্ৰাসবাদৰসন্দেহত যিকোনো লোককে দুবছৰ বিনা বিচাৰে কাৰাগাৰত নিক্ষেপ কৰাৰ কৰ্তৃত্ব ব্ৰিটিছ চৰকাৰক প্ৰদান কৰিছিল। গান্ধীৰ নেতৃত্বত এই আইনৰ বিপক্ষে এক সর্বব্যাপী প্রতিবাদী আন্দোলন গঢ়ি উঠিছিল।
(৩) ১৯১৯ চনৰ জালিয়ানৱালাবাগৰ হত্যাকাণ্ড ।
(৪) ব্ৰিটিছসকলৰ দ্বাৰা ভাৰতবৰ্ষত অর্থনৈতিক শোষণ।
(৫) ভাৰতীয় মুছলমানসকলৰ দ্বাৰা আৰৱ সাম্ৰাজ্যৰ সুৰক্ষাৰ হকে আৰম্ভ হোৱা খিলাফৎ আন্দোলন।
ইয়াৰ কাৰ্যসূচীবোৰ আছিল তলত উল্লেখ কৰা ধৰণৰ——
(ক) দেশৰ বিভিন্ন স্থানত বিদেশী বস্তু বৰ্জন কৰা হৈছিল ।
(খ) বিদেশী বস্তু আৰু সুৰা বিক্ৰী কৰা দোকানবোৰ বর্জন কৰা হৈছিল ।
(গ) ছাত্র – ছাত্রীসকলে চৰকাৰী বিদ্যালয় – মহাবিদ্যালয় এৰি দিছিল ।
(ঘ) কাশী বিদ্যাপীঠ, বেনাৰস বিদ্যাপীঠৰ লগতে আলিগঢ়ত জাতীয় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় স্থাপন কৰা হৈছিল ।
(ঙ) কংগ্ৰেছে প্রায় চল্লিশ লাখ স্বেচ্ছাসেৱকক ত্রই আন্দোলনত সদস্যভুক্ত কৰিছিল ।
(চ) ৰাইজৰ জৰিয়তে বিবাদৰ মীমাংসা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল ।
(জ) বৃটিছে প্ৰদান কৰা উপাধি আৰু সন্মান ত্যাগ কৰিছিল।
১৯২২ চনৰ ৫ ফ্ৰেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে উত্তৰ প্ৰদেশৰ চৌৰিচৌৰাত স্থানীয় পুলিচ আৰু প্ৰতিবাদকাৰীৰ মাজত হিংসাত্মক সংঘৰ্ষ সংঘটিত হৈছিল। এই সংঘৰ্ষত তিনিজন প্ৰতিবাদকাৰী পুলিচৰ গুলীত নিহত হোৱাত উন্মত্ত জনতাই পুলিচ থানাত অগ্নিসংযোগ কৰি ২২ জন পুলিচক হত্যা কৰে। এই ঘটনাত গান্ধী মর্মাহত হোৱাৰ লগতে আন্দোলনে অহিংস নীতি পৰিহাৰ কৰা বাৰুকৈয়ে উপলব্ধি কৰিছিল। সেয়েহে গান্ধীজীয়ে ত্রই আন্দোলন বন্ধ কৰিছিল।
৪। আইন অমান্য আন্দোলনৰ মূল লক্ষ্য কি আছিল? এই আন্দোলনৰ মূল বৈশিষ্ট্য কি আছিল ?
উওৰঃ- আইন অমান্য আন্দোলনৰ মূল লক্ষ্য আছিল ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ দ্বাৰা গঠিত চাইমন কমিছনৰ বিৰোধিতা কৰা, মাদক দ্রব্যৰ প্ৰচলন বন্ধ কৰা, টকা আৰু ষ্টার্লিঙৰ অনুপাত পৰিৱৰ্তন কৰা, লোণ কৰ আৰু অপৰাধ অনুসন্ধান শাখাৰ বিলুপ্ত কৰা, বিদেশী বস্ত্ৰৰ ওপৰত সীমা শুল্ক আৰোপ কৰা, সকলো ৰাজনৈতিক বন্দীক মুকলি কৰা আৰু আত্মৰক্ষাৰ বাবে সাধাৰণ নাগৰিকক অস্ত্র – শস্ত্ৰ ৰখাৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ প্ৰদান কৰা । আইন অমান্য আন্দোলনৰ মূল বৈশিষ্ট্য আছিল দেশৰ লোণ আইন ভংগ কৰা। ব্রিটিছ চৰকাৰৰ এই আইনক গান্ধীজীয়ে প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল । সেয়ে, এই আন্দোলন লােণ সত্যাগ্রহৰ জৰিয়তে সূচনা হৈছিল । ১৯৩০ চনৰ ১২ মার্চত ৭৮ জন অনুগামীৰ সৈতে গান্ধীজীয়ে সমুদ্র উপকূলত দাণ্ডি যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছিল । অতি কম সময়ৰ ভিতৰতে এই আন্দোলন দেশৰ সকলো ঠাইতে ব্যাপ্ত হৈ পৰিছিল আৰু লোণ আইন ভংগৰ জৰিয়তে ব্রিটিছৰ বিৰোধিতা কৰিছিল । খান আব্দুল গফৰ খানৰ নেতৃত্বত ৰেড চার্টছ হিচাপে জ্ঞাত ‘খুদাই খিটমদগাছ ‘ ( ঈশ্বৰৰ সেৱক ) সকলে আন্দোলনটোৰ পৰিচালনা কৰিছিল। শ শ মহিলাই এই আন্দোলনত যােগদান কৰিছিল যিসকলে মহাত্মা গান্ধীৰ লোণ আইন ভংগ কৰা ধাৰণাটোৰ প্ৰতি সমর্থন কৰিছিল । এই আন্দোলনত গান্ধীজীৰ লগতে হেজাৰ হেজাৰ স্বাধীনতা প্রেমী লোকক গ্রেপ্তাৰ কৰা হয় ।
৫। কি পৰিস্থিতিত ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সুচনা হৈছিল? ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত এই আন্দোলনৰ কাৰ্যসুচীক তুমি মাইলৰ খুটি হিচাপে সাব্যস্ত কৰিব খোজানে? তোমাৰ মতামতৰ সমৰ্থনত যুক্তি দিয়া।
উত্তৰঃ ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সূচনা হোৱা পৰিস্থিতি কেইটা তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) ক্রিপছমিছনৰ ব্যর্থতা ।
(খ) জাপানে দিয়া ভাৰত আক্ৰমণৰ ভাবুকি ।
(গ) পূর্ববংগৰ সন্ত্রাস ।
(ঘ) ব্রিটিছে ভাৰতক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিব নােৱাৰিব বুলি ভাৰতীয়সকলৰ মনত উদয় হোৱা উপলব্ধি।এই তীব্র গণ আন্দোলনে ভাৰতৰ ব্রিটিছ চৰকাৰৰ ভেটি কঁপাই তুলিছিল ।
দেশৰ স্বাধীনতা লাভৰ বাবে মহাত্মা গান্ধীয়ে আৰম্ভ কৰা শেষৰটো গণ আন্দোলন আছিল ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন । ১৯৪২ চনৰ ৮ আগষ্টত বােম্বাইত মিলিত হৈ নিখিল ভাৰত কংগ্ৰেছ কমিটিয়ে ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ প্রস্তাৱৰ কিছুৰূপান্তৰ ঘটাই ইয়াক গৃহীত কৰে । গান্ধীৰ কৰিম কিম্বা মৰিম’ ধ্বনিৰ প্ৰেৰণাত উদ্বুদ্ধ হৈ সমগ্ৰ দেশে এই আন্দোলনত জঁপিয়াই পৰিছিল। সমগ্ৰ দেশতে হৰতালৰ লগতে বিদেশী সামগ্রী পূর্ণ দোকান-ঘৰ ভাঙি চুৰমাৰ কৰা হৈছিল। ই ভাৰতীয়সকলৰ জাতীয়তাবাদী ভাৱধাৰাৰ গভীৰতা, সংগ্রাম আৰু ত্যাগৰ সামূহিক প্ৰদৰ্শনৰ এক অন্যন্য উদাহৰণ আছিল। ই ভাৰতীয়সকলৰ জাতীয়তাবাদী ভাৱধাৰাৰ গভীৰতা, সংগ্রাম আৰু ত্যাগৰ সামূহিক প্ৰদৰ্শনৰ এক অন্যন্য উদাহৰণ আছিল। এই ঐতিহাসিক আন্দোলনটোৱে স্বাধীনতাৰ দাবীক জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ তাৎক্ষণিক কাৰ্যসূচীলৈ পৰিণত কৰিছিল ৷
৬। ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীৰ বিষয়ে এটা চমুটোকা লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় বিষয়া কেপ্টেইন সোহান সিং ভাৰতীয় জাতীয় সেনাবাহিনীৰ ধাৰণাটো পোন প্রথমে গ্ৰহণ কৰিছিল । ১৯৪২ চনৰ জুন মাহত বেংককত অনুষ্ঠিত হোৱা সন্মিলনত ৰাসবিহাৰী বসুক সভাপতি হিচাপে নির্বাচিত কৰা হৈছিল আৰু তাতেই ভাৰতীয় জাতীয় সেনাবাহিনী বা আজাদ হিন্দ ফৌজৰ পুনৰুজ্জীৱিতকৰণৰ কৰাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল।১৯৪৩ চনৰ ২১ অক্টোবৰত ছিংগাপুৰত আজাদ হিন্দ চৰকাৰ গঠন কৰি সুভাষ চন্দ্র বসুৱে ব্রিটিছ – মুক্ত ভাৰত গঠনৰ সংকল্প লৈছিল। বহুতো মহিলাক সৈন্য বাহিনীত ভর্তি কৰা হৈছিল । মহিলাসকলৰ বাহিনীটোক ঝান্সিৰাণী ৰেজিমেন্ট ’ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল । ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীয়ে জাপানৰ লগ লাগি ব্রিটিছসকলৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত অৱতীৰ্ণ হৈছিল ।ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীৰ মূল শ্লোগান আছিল ‘জয় হিন্দ’ ব্ৰিটিছ আৰু সহযোগীসকলৰ সেনাৰ বিপক্ষে ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীয়ে জাপান, ব্রহ্মদেশ, ইম্ফল আৰু কহিমাত যুদ্ধ কৰিছিল। নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ বিখ্যাত ‘মোক তেজ দিয়া আৰু মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম’ উক্তিয়ে তেওঁৰ সৈন্যসকলক বৰকৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। কিন্তু যুদ্ধত জাপানৰ পৰাজয় আৰু আত্ম সমৰ্পণে ভাৰতীয় জাতীয় সৈন্য বাহিনীকো আত্ম-সমৰ্পণ কৰিবলৈ বাধ্য কৰিছিল। ১৯৪৫ চনত সংঘটিত হােৱা এক বিমান দুর্ঘটনাত সুভাষ চন্দ্র বসুৱে মৃত্যুবৰণ কৰে বুলি অনুমান কৰা হৈছে । ভাৰতীয় জাতীয় সেনাবাহিনীয়ে স্বাধীনতা প্রাপ্তিৰ হকে ভাৰতৰ জাতীয় সংগ্রামত স্মৰণীয় ভূমিকা পালন কৰিছিল ।