প্ৰশ্নাৱালী ১: (পৃষ্ঠা নং ৬)
1 . বায়ুত দহনৰ আগতে মেগনেছিয়ামৰ ফিট এডাল পৰিষ্কাৰ কৰি লব লাগে কিয় ?
সমাধান:
মেগনেছিয়াম ফিটা বায়ুত দহনৰ আগতে পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগে কাৰণ মেগনেছিয়াম ধাতুয়ে বায়ুমণ্ডলৰ অক্সিজেনৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি মেগনেছিয়াম অক্সাইড (MgO) স্তৰ গঠন কৰে যিটো অতি স্থিৰ যৌগ। কিয়োনো দহন ঘটিবলৈ অক্সিজেনৰ সৈতে আৰু অধিক বিক্ৰিয়া কৰিব লাগিব আৰু এই স্তৰ থাকিলে বিক্ৰিয়া কৰিবলৈ অসুবিধা হয় সেয়েহে MgO ৰ স্তৰটো দহনৰ আগত পৰিষ্কাৰ কৰাটো প্ৰয়োজনীয়।
2) তলৰ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াবোৰৰ বাবে সুন্তলীত সমীকৰণ লিখা।
i) হাইড্ৰজেন + ক্লৰিন → হাইড্ৰজেন ক্লৰাইড
ii) বেৰিয়াম ক্লৰাইড + এলুমিনিয়াম ছালফেট → বেৰিয়াম ছালফেট + এলুমিনিয়াম ক্লৰাইড
iii) ছডিয়াম + পানী → ছডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড + হাইড্ৰ’জেন
সমাধান:
i) H2 + Cl2 → 2HCl
ii) 3 BaCl2 + Al2(SO4)3 → 3BaSO4 + 2AlCl3
iii) 2Na +H2 O → 2NaOH + H2
3)তলৰ বিক্ৰিয়াবোৰৰ বাবে অৱস্থা চিহ্নসহ একোটা সন্তলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ লিখা
I)বেৰিয়াম ক্লৰাইড আৰু ছডিয়াম ছালফেটৰ জলীয় দ্ৰৱৰ মাজত বিক্ৰিয়া ঘটি অদ্ৰাব্য বেৰিয়াম ছালফেট আৰু ছডিয়াম ক্লৰাইডৰ দ্ৰৱ প্ৰস্তত হয় ।
ii) ছডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইডৰ দ্ৰৱ(পানীত) হাইড্ৰক্লৰিক এচিডৰ দ্ৰৱ(পানীত)ৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি ছডিয়াম ক্লৰাইডৰ দ্ৰৱ আৰু পানী উৎপন্ন হয়।
সমাধান:
I) BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4 + 2NaCl
ii) NaOH + HCl → NaCl + H2O
প্ৰশ্নাৱালী ২ : (পৃষ্ঠা নং ১০)
1) এটা পদাৰ্থ ‘X’ ৰ দ্ৰবক বগা ৰঙ সানিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
(i) পদাৰ্থ ‘X’ ৰ নাম লিখা আৰু সংকেত লিখা।
(ii) পানীৰ সৈতে পদাৰ্থ ‘X’ এ কৰা বিক্ৰিয়াটো লিখা।
সমাধান:
i) বগা ৰঙ কৰাত ব্যৱহাৰ কৰা ‘X’ পদাৰ্থটো হৈছে পোৰা চূণ বা কেলচিয়াম অক্সাইড আৰু ইয়াৰ সংকেত হৈছে CaO
ii) CaO + H2O → Ca(OH)2
2) কাৰ্য্যকলাপ 1.7 ত এটা পৰীক্ষানলত, সংগ্ৰহ কৰা গেছৰ পৰিমাণ আনটো সংগ্ৰহ কৰা গেছৰ পৰিমাণ দুগুণ কিয় ? এই গেছটোৰ নাম লিখা।
সমাধান:
1.7 নং কাৰ্য্যকলাপত এটা পৰীক্ষা নলীত সংগ্ৰহ কৰা গেছ আনটোত সংগ্ৰহ কৰা গেছতকৈ দুগুণ হয় কাৰণ পানীৰ বিদ্যুৎ বিশ্লেষণ হৈ H2 আৰু O2 গেছ হিচাপে নিৰ্গত হয়। ইয়াত বিদ্যুৎ বিশ্লেষণৰ পিছত হাইড্ৰজেনৰ দুটা অণু আৰু অক্সিজেন গেছৰ এটা অণু মুক্ত হয়; সেয়েহে সংগ্ৰহ কৰা হাইড্ৰজেনৰ পৰিমাণ অক্সিজেনতকৈ দুগুণ হ’ব।
প্ৰশ্নাবালী ৩ : (পৃষ্ঠা নং ১৩)
1. লোৰ গজাল এটা ডুবাই ৰাখিলে কপাৰ ছালফেট দ্ৰৱ এটাৰ ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে কিয় ?
সমাধান:
লোহৰ গজাল এটা কপাৰ ছালফেট দ্ৰৱত ডুবাই দিলে লোৰে কপাৰ ছালফেটৰ পৰা কপাৰ স্থানান্তৰিত কৰে কাৰণ লো কপাৰতকৈ অধিক বিক্ৰিয়াশীল । গতিকে কপাৰ ছালফেট দ্ৰৱৰ ৰং সলনি হয়। বিক্ৰিয়াটো হ’ল
Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu
2. কাৰ্য্যকলাপ 1.10 ত দিয়া বিক্ৰিয়াৰ বাহিৰে আন এটা দ্বিঅপসৰন বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ দিয়া।
সমাধান:
ছিলভাৰ নাইট্ৰেট (AgNO3) আৰু ছডিয়াম ক্লৰাইড (NaCl)ৰ মাজৰ বিক্ৰিয়া দুটা বিচ্যুতি বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ। বিক্ৰিয়াৰ সময়ত বগা ৰূপৰ ক্লৰাইডৰ বৰফৰ সৃষ্টিৰ ফলত ঋণাত্মক আৰু ধনাত্মক আয়নে স্থানৰ ব্যৱসায় কৰে। ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াটো তলত দিয়া হৈছে।
AgNO3–+ Na + Cl → AgCl + Na NO3
3) তলৰ বিক্ৰিয়া কেইটাত জাৰিত আৰু বিজাৰিত হোৱা পদাৰ্থসমূহ বাচি উলিওৱা ।
i) 4Na(g)+O2(g) → 2Na2O(g)
ii) CuO(g)+H2(g) → Cu(g)+H2O(l)
সমাধান:
প্ৰথম সমীকৰণটোত ছডিয়াম (Na) ৰ লগত অক্সিজেন (O2) যোগ কৰাৰ লগে লগে জাৰিত হৈ আহিছে, আৰু দ্বিতীয় সমীকৰণত থকা কপাৰ (Cu) বিজাৰিত হৈছে ।